Azja moim okiem: Samuraj

Samuraj to pierwotnie świta służąca najwyższym dostojnikom japońskim, także gwardia cesarska, dziedziczna szlachta wojskowa, kasta wojowników, która utrzymywała się od XII wieku do Restauracji Meiji w 1868 roku. Udział samurajów w populacji kraju wynosił co najwyżej 10%. Klasa Samurajów wykształciła się z oddziałów milicji, utworzonych na mocy edyktu w 792 roku. Do władzy doszli na przełomie XII i XIII wieku za sprawą wprowadzenia siogunatu. Okres Edo przyniósł regres umiejętności Samurajów i schyłek czasów ich świetności. Za ostatniego Samuraja uznaje się Saigō Takamoriego, który w 1877 roku, czyli okresie Meiji, popełnił samobójstwo. Symbolem pozycji Samurajów był samurajski miecz katana i krótki miecz wakizashi, razem stanowiące komplet zwany daishō. Ich noszenie było prawem i obowiązkiem japońskich wojowników. Daishō nie były tylko bronią. Mówiono o nich, że stanowią duszę Samuraja, toteż Samurajowie byli silnie związani ze swoimi mieczami i otaczali je głęboką czcią. Charakterystyczna dla Samurajów była ich fryzura – włosy upięte na czubku głowy i wygolone z przodu, nad czołem. Strój składał się z kilku warstw: lnianej lub bawełnianej bielizny fundoshi, męskiego kimona, przytrzymywanego przez pas, oraz, w sytuacjach oficjalnych, spodnie hakama. Za pas wkładano dwa miecze – katana i wakizashi. Klasyczną zbroją samurajską była zbroja ō-yoroi. Składała się z wielu segmentów, głównie metalowych, które pokrywano skórą i lakierowano, po czym łączono za pomocą grubych pasków z jedwabiu i skóry. Paski te – jaskrawo kolorowane – stanowiły element dekoracyjny zbroi. Była ona używana do XII wieku. Zastąpiła ją zbroja domaru. Ta z kolei wyparta została w XVI wieku przez zbroję tosei gusoku, w której dodano element chroniący twarz, nabiodrka i sashimono mocowany na plecach.

Na początku główną bronią Samurajów był łuk oraz broń drzewcowa, zwana naginata. W XV wieku wprowadzono do użytku prostą włócznię yari. Samuraj zawsze miał przy sobie swój miecz. Jego pierwszą formą był miecz o prostej klindze, zwany tsurugi. Został on następnie zastąpiony przez broń o wygiętej głowni - tachi, a następnie katanę. W XIV wieku do użytku wszedł również duży miecz no-dachi. Od XVI wieku razem z kataną zaczęto nosić krótszy miecz, zwany wakizashi. Używano również noży tanto. Korzystano także z toporów, maczug, narzędzi obuchowych z hakami i pazurami na miejscu grotu, kusz, trebuszetów trakcyjnych oraz arkebuzów. Miecz samurajski - nihon-tō - był najważniejszym elementem w kulturze Samurajów, stanowił niejako duszę wojownika. Związanych z nim było wiele rytuałów, niekiedy bardzo złożonych, począwszy już od procesu jego wykuwania. Miecznik wykonujący swój fach musiał poddawać się uprzednio ceremonii oczyszczenia, zaś pomiędzy niektórymi momentami wykuwania przywdziewał odświętne szaty. Aby odpędzić złe moce, kuźnię ozdabiały motywy, zaczerpnięte z religii shintō. Obrządek dotyczył nawet używanej przy hartowaniu miecza gliny, wody i ognia. Zadaniem miecznika było wytworzenie głowni miecza o jak najtwardszym ostrzu, będącego jednocześnie możliwie najbardziej elastycznym, by miecz nie uległ pęknięciu. Było to bardzo trudne zadanie, osiągane przez wielokrotne przekuwanie żelaza, hartowanie metalu oraz inne techniki, wypracowywane przez wieki i pilnie strzeżone przez mistrzów tego fachu. Samurajskie miecze poddawane były regularnej konserwacji, która polegała na nacieraniu głowni miecza maścią z mięty japońskiej.