Samuraj

 

Samuraj to pierwotnie świta służąca najwyższym dostojnikom japońskim, także gwardia cesarska, dziedziczna szlachta wojskowa, kasta wojowników, która utrzymywała się od XII wieku do Restauracji Meiji w 1868 roku. Udział samurajów w populacji kraju wynosił co najwyżej 10%. Klasa Samurajów wykształciła się z oddziałów milicji, utworzonych na mocy edyktu w 792 roku. Do władzy doszli na przełomie XII i XIII wieku za sprawą wprowadzenia siogunatu. Okres Edo przyniósł regres umiejętności Samurajów i schyłek czasów ich świetności. Za ostatniego Samuraja uznaje się Saigō Takamoriego, który w 1877 roku, czyli okresie Meiji, popełnił samobójstwo. Symbolem pozycji Samurajów był samurajski miecz katana i krótki miecz wakizashi, razem stanowiące komplet zwany daishō. Ich noszenie było prawem i obowiązkiem japońskich wojowników. Daishō nie były tylko bronią. Mówiono o nich, że stanowią duszę Samuraja, toteż Samurajowie byli silnie związani ze swoimi mieczami i otaczali je głęboką czcią. Charakterystyczna dla Samurajów była ich fryzura – włosy upięte na czubku głowy i wygolone z przodu, nad czołem. Strój składał się z kilku warstw: lnianej lub bawełnianej bielizny fundoshi, męskiego kimona, przytrzymywanego przez pas, oraz, w sytuacjach oficjalnych, spodnie hakama. Za pas wkładano dwa miecze – katana i wakizashi. Klasyczną zbroją samurajską była zbroja ō-yoroi. Składała się z wielu segmentów, głównie metalowych, które pokrywano skórą i lakierowano, po czym łączono za pomocą grubych pasków z jedwabiu i skóry. Paski te – jaskrawo kolorowane – stanowiły element dekoracyjny zbroi. Była ona używana do XII wieku. Zastąpiła ją zbroja domaru. Ta z kolei wyparta została w XVI wieku przez zbroję tosei gusoku, w której dodano element chroniący twarz, nabiodrka i sashimono mocowany na plecach.

Na początku główną bronią Samurajów był łuk oraz broń drzewcowa, zwana naginata. W XV wieku wprowadzono do użytku prostą włócznię yari. Samuraj zawsze miał przy sobie swój miecz. Jego pierwszą formą był miecz o prostej klindze, zwany tsurugi. Został on następnie zastąpiony przez broń o wygiętej głowni - tachi, a następnie katanę. W XIV wieku do użytku wszedł również duży miecz no-dachi. Od XVI wieku razem z kataną zaczęto nosić krótszy miecz, zwany wakizashi. Używano również noży tanto. Korzystano także z toporów, maczug, narzędzi obuchowych z hakami i pazurami na miejscu grotu, kusz, trebuszetów trakcyjnych oraz arkebuzów. Miecz samurajski - nihon-tō - był najważniejszym elementem w kulturze Samurajów, stanowił niejako duszę wojownika. Związanych z nim było wiele rytuałów, niekiedy bardzo złożonych, począwszy już od procesu jego wykuwania. Miecznik wykonujący swój fach musiał poddawać się uprzednio ceremonii oczyszczenia, zaś pomiędzy niektórymi momentami wykuwania przywdziewał odświętne szaty. Aby odpędzić złe moce, kuźnię ozdabiały motywy, zaczerpnięte z religii shintō. Obrządek dotyczył nawet używanej przy hartowaniu miecza gliny, wody i ognia. Zadaniem miecznika było wytworzenie głowni miecza o jak najtwardszym ostrzu, będącego jednocześnie możliwie najbardziej elastycznym, by miecz nie uległ pęknięciu. Było to bardzo trudne zadanie, osiągane przez wielokrotne przekuwanie żelaza, hartowanie metalu oraz inne techniki, wypracowywane przez wieki i pilnie strzeżone przez mistrzów tego fachu. Samurajskie miecze poddawane były regularnej konserwacji, która polegała na nacieraniu głowni miecza maścią z mięty japońskiej.

naginata

yari

tsurugi

tachi

katana

nodachi

wakizashi

tanto

nihon-tō

Ninja

 

Ninja to tajny agent lub najemnik w feudalnej Japonii, który specjalizował się w działaniach specjalnych, wywiadzie, rozpoznaniu, przenikaniu i skrytobójstwach, ale także w walce wręcz i bronią białą. Ich skryte, podstępne metody były sprzeczne z zasadami samurajów, którzy przestrzegali surowych zasad dotyczących honoru i walki. W dzisiejszych czasach słowo Ninja jest często używane w odniesieniu do tego, co historycznie nazywano shinobi. Ich głównym celem było zbieranie informacji wywiadowczych dla daimyō, którym służyli. Uważa się, że ci tajni wojownicy pochodzą od akutō, czyli band zła lub złoczyńców, ale od końca okresu Kamakura stopniowo zdobywali wpływy o charakterze wojskowym. Ich aktywność można zweryfikować w okresie od XIV wieku do drugiej połowy XIX wieku. Ze względu na to, że władza daimyō w prowincji Iga była stosunkowo słaba, lokalni wojownicy biorąc na siebie ciężar funkcji samorządowych, opracowali metody ninjutsu, aby się bronić. W późniejszych latach Ninje byli zatrudniani zarówno przez siogunów, jak i przez domeny w całej Japonii, otrzymując status samurajów niskiej rangi, chłopów z niektórymi przywilejami samurajów lub zwykłych chłopów. Ci, którzy byli zatrudniani w lokalnych domenach, byli wykorzystywani do uzyskiwania informacji o sąsiednich domenach, czy buntach chłopskich. Byli więc wykorzystywani nadal jako szpiedzy, ale często pełnili funkcje strażników na zamku lub w mieście zamkowym. Wśród tych, którzy pozostawali w wioskach, niektórzy pisali podręczniki dla następnych pokoleń. Tematyka zawarta w instrukcjach była niezwykle szeroka: od zasad postawy w stosunku do swoich obowiązków po omówienie szczegółów umiejętności, które obejmowały między innymi przenikanie, przebranie, interakcję z lokalnymi mieszkańcami, przekonującą mowę, mnemonikę, przekazywanie informacji, walki. Zawierały także wiedzę w takich dziedzinach, jak m.in. medycyna, farmacja, żywność, astronomia, meteorologia, wytwarzanie czarnego prochu. W spokojnym okresie Edo dynamicznie rozwijającej się kultury, przeciętna osoba nie miała zwykle możliwości zobaczyć Ninja w akcji. W rezultacie ich obraz został ukształtowany poprzez popularne powieści i teatr. Dwa główne wzory narracji, w których głównym bohaterem jest Ninja to przenikanie do jakiegoś obiektu za pomocą sztuki ninjutsu, kradzież skarbu i powrót z nim, poprzez magiczną sztukę ninjutsu, próba obalenia czyjejś władzy lub przejęcia czyjegoś dziedzictwa. Obecnie Ninja jest zwykle przedstawiany jako postać odziana na czarno, rzucająca shuriken. Jednak od początku okresu Edo do połowy XVIII wieku przedstawiano ich w normalnych ubraniach ludności cywilnej tamtych czasów. Od połowy XVIII wieku sztuki teatralne zaczęły przedstawiać tajnych wojowników w czarnych strojach i maskach podczas rzucania shuriken. Od początku XIX wieku ten sam strój stał się również popularny w powieściach. W okresie Edo byli oni zwykle przedstawiani jako osoby złe i nikczemne, ale w okresie Taishō wydawnictwo „Tatsukawa Bunko” wprowadziło raczej heroiczny wizerunek Ninja w postaci Sasuke Sarutobi. To była jedna z pierwszych fikcyjnych postaci tego rodzaju w literaturze okresu Edo. Byli oni wyimaginowanymi wasalami prawdziwej postaci historycznej o nazwisku Yukimura Sanada.

                                                     Broń, której m.in. używali Ninja

Ashiko

Shikomi-zue

Tetsu-bishi

Kusari-gama

Kyoketsu-shōge

Sai

Tekkō-kagi

Suntetsu

Poprawne japońskie określenie to shinobi-no-mono. Słowo Ninja rozpowszechniło się jednak szerzej ze względu na łatwiejszą wymowę. Pierwsze udokumentowane użycie terminu shinobi, pierwotnie zapisywanego przy pomocy chińskich znaków, pochodzi z VIII wieku. Pojawia się w wierszu poetki Heguri-uji no Iratsume, dedykowanym Ōtomo no Yakamochi. Pierwotne znaczenie terminu shinobi to „ukraść”, zaś mono oznacza „osobę”. Słowo Ninja zdobyło popularność w kulturze po II wojnie światowej. Główny znak nin składa się z dwóch mniejszych znaków. Górny ha oznacza „ostrze” natomiast dolny kokoro oznacza „serce” lub „ducha”. Razem oznaczają: „wytrzymałość”, „cierpliwość”, „powściągliwość”. Jutsu oznacza: „sztukę”, „technikę”, „umiejętność”, „sposób”. Ninja oznacza więc „człowieka wyszkolonego w sztuce bycia niewidocznym”, zaś ninjutsu oznacza „umiejętność bycia niewidocznym”.